Urządzenia do drukowania.

Do naświetlania formy kopiowej służy kopiorama i naświetlarka. Kopiorama to urządzenie, które za pomocą podciśnienia dociska szablon do wydrukowanego wzoru tak aby się nie poruszył. Kopiorama nie jest niezbędna do druku choć poprawia jakość wydruku. Naświetlarka jest po prostu mocną lampą (najlepiej metalohalogenowa) świecąca punktowo na przygotowywany szablon. Na ogół koszt zakupu naświetlarki nie jest mały ale można w tym celu użyć zwykłej budowlanej lampy pamiętając jeśli naświetlać się będzie przez szybę to nie można do tego zastosować szyby ze zwykłego szkła tylko ze szkła kwarcowego ponieważ zwykłe szkło nie przepuszcza promieniowania UV (niezbędnego do naświetlenia szablonu). Inne źródła światła dające również odpowiednie promieniowanie UV to: lampa łukowa, lampa ksenonowa, lampa fluorescencyjna, lampa rtęciowa wysokociśnieniowa choć najlepsza jest lampa metalohalogenowa.

Do druku wielokolorowego używa się tak zwanych karuzel sitodrukowych. Jest to kilka (najczęściej 4 lub 6) ramek sitodrukowych zaczepionych w jednym obrotowym uchwycie. Każdy kolor jest nakładany osobno jeden po drugim, zmieniając obrotem uchwytu karuzeli. W druku kilkoma kolorami najważniejsze jest pasowanie. Pasowanie polega na „trafieniu” nadrukiem w odpowiednie miejsce tak aby każdy kolor trafił w odpowiednie miejsce zgodnie z projektem.

Stół do sitodruku to wbrew pozorom bardzo proste urządzenie. Zasada jego działania to punktowe wahliwe przytwierdzenie ramki z szablonem do podłoża. Działa jak okno – ramka w jednym końcu nie odrywa się od stołu a drugim końcem uchyla się aby można było tam podkładać przedmioty do druku. Najprostszym sposobem jest przykręcenie zawiasu z jednej strony do stołu a drugiej do drewnianej ramy, ten sposób nie jest jednak najlepszy choć ze względu na trudność wymiany szablonów sitodrukowych na inne, oraz niemożliwość druku w wielu kolorach. Innym również chałupniczym sposobem jest przymocowanie do osi zrobionej z pręta gwintowanego ścisków stolarskich. Pręt najlepiej osadzić na łożyskach do podłoża. Tak wykonany uchwyt należy zacisnąć na ramie szablonu. Tak można mocować również ramy metalowe.

Opisywane tu metody należy wykorzystać w ostateczności, najlepiej po prostu kupić gotowy sprzęt do druku, lub przynajmniej obejrzeć fabrycznie wykonane maszyny i zastanowić się sensem wykonywania własnoręcznie sprzętu ponieważ maszyny te można kupić od niewielkich warsztatów ślusarskich po przystępnych cenach. Maszyny wykonane przez fachowca posłużą przez wiele lat.

Podsys w stołach do sitodruku stosuje się w celu czasowego przysysania przedmiotu drukowanego do stołu. Stosuje się do płaskich lekkich elementów. Przy druku tkanin nie stosuje się podsysu.

Jak drukować w sitodruku.

Do druku będzie potrzebny poprzednio wykonany szablon, farba sitodrukowa, stół do sitodruku (budowę opiszę w innym poście) oraz rakiel. Rakiel to taka jakby gumowa szpachelka. Guma raklowa nie należy do najtańszych więc na początek zalecam używanie szpachli do fugowania płytek ceramicznych (glazury) dostępnej praktycznie w każdym markecie budowlanym a za razem jest ona bardzo tania – warto poszukać jak najszerszej.

Gotową ramę montuje się w stole do sitodruku i wylewa na nią farbę w nieprzepuszczalnym miejscu. Po położeniu pod ramą przedmiotu na którym ma znaleźć się nadruk. Opuszcza się na ten przedmiot szablon i przemieszcza za pomocą rakli farbę z jednego końca szablonu na drugi. Przy procesie przenoszenia farby należy krawędzią gumy rakli przeciskać farbę przez niezatkane oczka sita. Rakiel należy nachylać do kierunku drukowania pod kątem około 75 stopni. Proces ten jest dość szybki i łatwy do wykonania. Po przeciśnięciu farby przez szablon, podnosi się go i wyjmuje zadrukowany przedmiot. Po wyschnięciu farby jest on gotowy.

Odskok to odległość powierzchni zadruku od szablonu. W procesie drukowania na tworzywach sztucznych, kartonie, papierze i metalach stosuje się odskok 1-3mm (format max A3) i 3-5mm (format max A0). Drukując na tkaninach (koszulki, bluzy, plecaki itp.) nie stosuje się odskoku.

Wykonanie szablonu do druku.

Wykonanie szablonu należy rozpocząć od przygotowania odpowiedniej ramy. Najtańsze można wykonać własnoręcznie z drewna (polecam wykorzystanie tak zwanych łat dekarskich stosowanych do budowy dachów o przekroju 5x5cm). Ograniczeniem ram drewnianych jest rozmiar który nie powinien przekraczać 40x50cm. Ramy można wykonać z profili metalowych (np. 3x3cm) choć są one stosunkowo ciężkie. Najlepsze ramy wykonuje się z aluminium lecz są one najdroższe.

Wymiary ramy powinny być większe o 30-50 cm od wymiarów powierzchni zadruku dla zapewnienia miejsca dla farby gdy proces drukowania jest przerwany. Więc do wykonania nadruku na koszulce o powierzchni zadruku A4 rama powinna mieć wewnątrz wymiar około 60x70cm stąd często wykonuje się ramy z drewna większe od zalecanych.

Do ram drewnianych siatkę mocuje się za pomocą zszywacza tapicerskiego. Siatka musi być bardzo mocno naciągnięta – jest to bardzo ważne. Do ram metalowych siatkę mocuje się za pomocą specjalnego kleju do ram. Przed klejeniem ramy należy dokładnie odtłuścić np. poprzez wytarcie ich ścierką namoczoną w benzynie ekstrakcyjnej lub specjalnym preparatem odtłuszczającym (benzyna jest tańsza a preparat bardziej profesjonalny).

Siatki dzielą się pod względem: numeracji czyli liczby nitek na centymetr, rodzaje splotu, grubość, rodzaj tworzywa, koloru. Siatki barwione lepiej się naświetlają.

Na tak przygotowane ramy nakłada się światłoczułą emulsję sitodrukową (przed tym procesem siatkę również się odtłuszcza). Należy to wykonywać w ciemności lub przy przyćmionym świetle koloru żółtego. Emulsje dzielimy na: uczulane związkami dwuchromianowymi, uczulane związkami dwuazowymi, emulsje fotopolimerowe oraz dwuazowo-fotopolimerowe. Ogólnie zasadą jest że im droższa emulsja tym lepsza, więc nie będę opisywał wszystkich bo każdy producent ma inne zalecenia odnośnie stosowania i najlepiej przy zakupie dowiedzieć się wszelkich szczegółów od sprzedawcy. Emulsję można nakładać kilkukrotnie dla zapewnienia odpowiedniej grubości. Najlepiej aby narzędzie do nakładania nie miało ostrej krawędzi tylko lekko zaokrągloną. Teraz emulsja musi zaschnąć co również odbywa się w ciemnościach.

Projekt należy wykonać w oprogramowaniu graficznym, ale to temat na oddzielnego bloga. Podam jednak doskonały sposób na przystosowanie zdjęć do druku. Jak już pisałem w sitodruku nie można drukować cieni oraz wydruk jest w jednym kolorze więc najlepiej projekt obrobić w programie Adobe Photoshop lub Adobe Photoshop Elements za pomocą filtra „Stempel”. Wystarczy otworzyć wybrane zdjęcie i z menu górnego wcisnąć „Filtr”, następnie „Szkic” i wybrać „Stempel”. Należy mieć na uwadze aby kolor narzędzia był ustawiony na kolor czarny. Za pomocą suwaków filtra „Stempel” można przystosować projekt wedle gustu.

Projekt nadruku wstępnie drukuje się kolorem czarnym drukarką komputerową na przeźroczystej folii. Wydruk ten przykłada się w naświetlarce do sita z nałożoną emulsją i naświetla silnym strumieniem świetlnym (sposób wykonania naświetlarki domowymi metodami opiszę w innym poście). Strumień światła utwardza niezakryte wydrukiem z drukarki miejsca szablonu a zakryte pozostawia nieutwardzone.

Wciąż w ciemnościach (lub jak pisałem przy ciemno żółtym świetle) należy wymyć z sita nieutwardzoną emulsję. Można to robić gąbką choć lepiej lekkim strumieniem wody. Do mycia sito można włożyć do wanny lub kastry budowlanej (prostokątna wanna do wyrobu zaprawy).

Dokładnie wymyte sito nadaje się do przeniesienia do nasłonecznionego miejsca gdyż proces wykonania szablonu został zakończony. Przez wymyte nienaświetlone miejsca na sicie będzie przedostawać się farba. Proces druku w kolejnym poście.

Jeśli szablon niewłaściwie się naświetlił, to znaczy wymyły się miejsca które powinny być zatkane należy dokonać retuszu. Retusz wykonuje się ręcznie, najlepiej za pomocą masy do retuszu choć można to zrobić nieutwardzoną emulsją sitodrukową a następnie wystawienie jej na światło słoneczne. Do retuszu może przydać się stół retuszerski. Stół można wykonać z matowej szyby lub białego plexiglasu pod którym znajdować się będzie żarówka, która podświetla sito aby ujrzeć naświetlony wzór.

Sitodruk jako doskonała technika druku.

Witam wszystkich zainteresowanych. W niniejszym opracowaniu przedstawię w zarysie technologie druku metodą typu: SITODRUK. Jest to najstarsza metoda druku a wciąż bardzo popularna. Sitodruk to metoda druku bardzo prosta do wykonania o niskich kosztach początkowych gdyż sprzęt do druku jest niezwykle prosty w budowie, w dalszych postach opiszę sposoby wykonania własnoręcznie tego sprzętu. Metoda ta jest powszechnie wykorzystywana w poligrafii, wykonuje się nią nadruki na koszulkach oraz wszelkiej innej odzieży, opakowaniach, reklamówkach, tablicach ostrzegawczych, gadżetach reklamowych oraz innych powierzchniach. Jedynymi wadami tego sposobu druku to brak możliwości wydrukowania cieni choć imituje go druk rastrowy, oraz ograniczona liczba kolorów – więc nie wydrukuje się tak zdjęcia w jakości fotograficznej choć i to może w pewnym stopniu imitować druk rastrowy. Tak właściwie całą drukarnię można przygotować inwestując zaledwie kilkaset złotych.

Druk polega na wykonaniu szablonu na sicie czyli naciągniętej na ramie specjalnej siatce. Następnie na szablon wylewa się farbę i przeciska ją przez niezatkane oczka siatki szablonu. Po wyschnięciu farby nadruk jest gotowy. W kolejnych postach opiszę cały proces druku wzbogacony o chałupnicze metody zastępowania profesjonalnych urządzeń tańszymi. Zapraszam do lektury.